Dat was de titel van een pentekening die ik eens kreeg en die titel krijgt nog meer betekenis bij de volgende overdenking:
"In de spreektaal en in de beleving ‘verdingelijken’ we vaak conflicten. We zeggen ‘ik heb een conflict’. Diezelfde benadering vinden we ook terug in veel studies naar conflict. Er wordt gekeken naar mechanismen en (fragmenten van) processen die spelen in een conflict. We kijken ernaar op een analytische manier. Alsof het een gecompliceerd systeem is, zoals een computer of een vliegtuig. Die kunnen we uit elkaar nemen in afzonderlijke componenten, onderzoeken en analyseren met als resultaat dat we het systeem begrijpen. Tegelijkertijd mogen we aannemen dat zo’n systeem bij dezelfde omstandigheden en input, hetzelfde blijft functioneren en produceren.
In conflict ben je, dat heb je niet
Als we zo een conflict analyseren kunnen we naar de behoeften van betrokken kijken, de geschiedenis van de relatie, de machtsverhoudingen, de regels die spelen, zelfs naar de emoties die betrokken zijn en het gevoel hebben dat we een aanpak kunnen construeren die voorspelbaar en constructief resultaat oplevert.
Conflicten zijn echter complexe dynamische (omstandigheden van) interactiesystemen. Door er zo naar te kijken worden we ons ervan bewust dat conflicten ‘ontleden’ eigenlijk niet mogelijk is. Je wordt of bent deelnemer in het betrokken systeem! We ‘hebben’ dus geen conflict, maar we ‘zijn’ in conflict. Dat geldt ook voor een adviseur, mediator of andere derde die bij de hantering van een conflict betrokken is. Dat maakt het praktisch onmogelijk om neutraal of objectief te zijn.
Leiderschap en conflict: een kwestie van verschillen
Conflicten zijn een verschijningsvorm van verschillen. Verschillen die voortdurend zijn en te maken hebben met de vier niveaus waarop wij functioneren:
Volgens onder meer Bohm is dat wat we gemeenschappelijk hebben en ons dus verbind. Als verschillen conflicten worden is er sprake van gestolde betekenis: onwrikbare meningen en standpunten. Het is niet die mening, maar het feit dat wij ons daarmee identificeren wat het destructief maakt.
We stellen ons niet meer open voor bijstelling van die mening door de ander en zijn niet meer in staat en bereid om onze mening bij te stellen. We richten ons meer op de verdediging van onze stelling het bestrijden van de ander(e) mening. Wat zich tussen ons afspeelt, speelt ook in ieder van ons. Door ‘uit te stallen’ hoe jouw mening tot stand komt, hoe jouw waarneming betekenis krijgt, wat dat met je doet en wat jouw waarden en doelen zijn, geven we niet alleen de ander inzicht, maar nodigen we die ander ook uit hetzelfde te doen. Zo verbinden we ons in het onderzoeken en verkennen van de verschillen en creëren we samen, ieder voor zich (nieuwe) betekenis. Dan maken we het verschil.
Dit aanspreken – van elkaar, van onszelf en van het verschil – verbreed onze kijk en verdiep ons bewust-zijn. Het is met recht een kunst te noemen, die conflict en leiderschap verbindt. Conflicten constructief maken vraagt om aanspreekbaar leiderschap, individueel en collectief.
Auteur Bas Delleman
Wil je meer weten over ons opleidingsinstituut of wil je graag aanvullende informatie over de opleidingen? Met onze ervaring, aanpak gericht op persoonlijke ontwikkeling en unieke visie op conflicten hebben we altijd een opleiding of leertraject die aansluit bij jouw leervraag.
