De conflict paradox

De conflict paradox

In zijn boek “The conflict Paradox’ biedt Bernard Mayer ons een idee over de essentie van waarmee conflictdienstverleners het verschil kunnen maken voor mensen die in conflict verwikkeld zijn. Hij suggereert dat de meerwaarde die wij kunnen bieden aan mensen in conflict is hen te helpen om hun benadering van zeven fundamentele paradoxen over het wezen van conflict te veranderen. Zo bezien vormen onze grootste obstakels niet alleen onze grootste uitdagingen, het zijn ook belangrijke ijkpunten in het constructief en zinvol maken van conflicten als uitingsmogelijkheid van verbondenheid en interactie van mensen die verschillend zijn en verschil (kunnen) maken.

Zeven schijnbare tegenstellingen als ijkpunt
Zeven paradoxen vormen even zoveel dilemma's, polariteiten, contradicties, dualiteiten of paradoxen die het kader vormen van hoe mensen tegen conflict aankijken en die hun mogelijkheden bepalen om flexibel, creatief en constructief met conflicten om te gaan.

Iedereen die betrokken is in conflict is geneigd - ook veel conflictprofessionals – over deze polariteiten te struikelen of om te proberen simpele manieren te vinden om de zeer reële tegenstellingen die zij vertegenwoordigen, recht te zetten of op te lossen. Hoe meer mensen zich overgeven aan dualistisch denken in reactie op deze polariteiten, hoe meer ze gevangen raken in conflicten. Hoe meer wij als bemiddelaars in dualiteiten geloven, hoe minder effectief wij zijn in het helpen van anderen om een constructieve manier te vinden om verder te gaan.

Als wij echter in staat zijn om deze polariteiten te zien als richtpunten voor het vinden van een weg door het conflict - en dat elk van deze elementen een essentieel onderdeel is van een mogelijke grotere waarheid die het conflict biedt - kunnen wij diepgaande en zinvolle interventies tot stand brengen.

Paradox: verbinden van tegendelen
Wij kunnen deze polariteiten samen beschouwen als de conflict paradox, de onvermijdelijke en bepalende tegenstellingen waarmee wij te maken krijgen als wij een beslissing nemen hoe wij conflictueuze interactie tegemoet zullen treden. In essentie gaat de conflict paradox over de intellectuele en emotionele volwassenheid die we inbrengen in conflict. Hoe groter de belangen en hoe existentiëler de behoeften, hoe groter de tendens om deze polariteiten op meer primitieve en onvolwassen manier tegemoet te treden en aan te nemen dat we moeten kiezen tussen de ene kant of de andere en het ene element als goed en het andere als fout te zien.

Ons vertrekpunt is dat deze polariteiten echte paradoxen zijn, dus schijnbare tegenstellingen. Ze lijken een of/of keuze voor te stellen voor divergerende realiteiten. De bovenliggende waarheid is die waarin beide elementen in een gezamenlijk verband passend samengebracht worden. Het is een uitdaging voor ieder die in conflict betrokken is of anderen daarin helpt om een ander meer complex, genuanceerd en minder splijtend beeld van de werkelijkheid te ontwikkelen.

Betrokkenen in conflict zullen zich vermoedelijk zelden in deze termen uitdrukken. Als gevolg daarvan herkennen ze vaak het proces van het kiezen van een manier van kijken naar een conflict niet, of zelfs het feit dat we überhaupt een standpunt kiezen. Maar in grote en kleine conflicten, intens of mild, moeten we een manier vinden om met deze dualiteiten om te gaan.

Conflict paradox: zeven schijnbare tegenstellingen
In zijn boek beschrijft Bernard Mayer de volgende tegenstelling uitgebreid, inclusief de werking in conflictsituaties en hoe daar constructief en passend op te interveniëren. Hier volsta ik met een samenvattend overzicht van de zeven tegenstellingen die samen de conflict paradox vormen:

• Competitie/ concurrentie en samenwerken
  
  Dit zien we als tegenovergestelde strategieën die conflictpartijen kunnen volgen. Een genuanceerder perspectief stelt een mix van beide strategieën voor, een verbinding van competitie en samenwerking brengt beweging. Tegelijkertijd is het lastig voor te stellen dat competitie samenwerking vraagt en zonder competitie de motivatie tot samenwerking ontbreekt. Vrijwel elke stap die we in conflict maken bevat elementen van zowel competitie als van samenwerking. Zonder de een is de ander er niet.

• Optimisme en realisme
  
  Optimisme zonder realisme heeft geen betekenis. Realisme zonder optimisme is een doodlopende weg. Een constructieve benadering van conflicten is alleen mogelijk als beide in het spel zijn, als we gemotiveerd worden door optimisme en geleid door realisme.

• Vermijden en betrokkenheid
  
  We kunnen niet alle conflicten vermijden of aanpakken. Bovendien omvatten alle conflictactiviteiten een mengeling van bewuste en onbewuste beslissingen over hoe en wat aan te pakken en te vermijden. De beslissing om het ene conflict aan te pakken houdt onvermijdelijk het besluit in om een ander conflict te vermijden.

• Principes en compromis
  
  Mensen hebben de neiging om te doen alsof compromissen sluiten bij belangrijke kwesties inconsequent of laf is. We zijn van mening dat we moeten beslissen of we een conflict op een principiële manier moeten voortzetten (d.w.z. in overeenstemming met onze belangrijkste waarden of overtuigingen) of dat we een compromis moeten sluiten over iets dat voor ons essentieel is. We willen echter nooit afzien van onze essentiële principes, omdat ze de leidraad zijn die ons bij al onze beslissingen in conflictsituaties helpt. Maar zonder compromis kunnen we niets doen om die waarden en principes verder te brengen, te ontwikkelen.

• Emoties en logica
  
  We horen diksijls dat de sleutel in het omgaan met conflicten of effectief zijn in onderhandelingen is rationeel te zijn en onze emoties te beheersen en in te houden. Emoties zijn echter een belangrijke bron van kracht en een essentieel instrument om constructief met conflicten om te gaan.
• Neutraliteit en belangenbehartiging
  
  Het verschil tussen deze benaderingen tot conflicten is kleiner dan we denken. Conflictbemiddelaars moeten effectieve pleitbezorgers zijn voor de twistende partijen en voor het proces door een onpartijdig perspectief te bieden.
• Gemeenschap en autonomie
  
  De dynamische spanning tussen onze behoefte aan gemeenschap (onafhankelijkheid met anderen in ons leven) en autonomie (onafhankelijkheid) doordesemt ons denken en handelen gedurende het hele conflict.

Alle conflictpartijen hebben met deze polariteiten te maken en elke conflictbemiddelaar dient een weg te vinden om conflictpartijen te helpen een manier te vinden om daarmee om te gaan. Bij elkaar vormen zij de conflict paradox. Simultaan vormen zij de grootste uitdaging voor conflictbemiddelaars en bieden zij ons het enorm potentieel om echt het verschil te maken. We kunnen elke beweging die iemand in de loop van een conflict maakt zien als een uiting of tenminste tijdelijke keuze in hoe om te gaan met deze dilemma’s. Elke interventie van een conflictbemiddelaar als een inspanning om betrokkenen te helpen deze dilemma’s op een genuanceerde en verfijnde manier te benaderen.

Auteur Bas Delleman